Tuin en tapijt

Zittend in a good fence, van kunstenaar Jim Hodges, 2008

‘Tuinen zijn van oorsprong oorden van rust en stilte, orde en genot in een chaotische een vijandige wereld. Plaatsen waar de natuur buitengesloten wordt en tegelijkertijd zichtbaar wordt gemaakt in water en koelte, vruchtbare grond en een mooi uitzicht. (…)
Tuin is afgeleid van teen en staat voor een terrein afgebakend met een omtuining, een vlechtwerk van (wilgen)tenen. Naar het landschap toont de tuin zijn gesloten wanden en in de tuin wordt de natuurlijke horizon buitengesloten en vervangen door een interne horizon: de bovenrand van de omheining. Hierbinnen is een paradijs verbeeld.’ (Rob Aben en Saskia de Wit)
Bron: De omsloten tuin: geschiedenis en ontwikkeling van de hortus conclusus en de herintroductie ervan in het hedendaagse stadslandschap, Rob Aben en Saskia de Wit, Rotterdam, Uitgeverij 010, 1998, p. 10.

‘De Arabisch-islamitische tuin: tuin = jannat = paradijs' (Manar Hamad)

Bron: Manar Hamad, ‘Aardse tuinen, Hemelse tuinen, tuinen van elders’, in: Hemel & Aarde, Werelden van Verbeelding door Sorin Alexandrescu e.a., Amsterdam, John Benjamins Publishing Company, 1991, p. 100. Catalogus bij de gelijknamige tentoonstelling in het Bonnefantenmuseum in Maastricht.

“Maar wat het tapijt werkelijk buitengewoon maakt, is zijn mobiliteit. Men hoeft deze tuin maar op te rollen en hem op de rug van een dier te pakken, om elders een beschermde en vertrouwde wereld op te kunnen zetten.” (Manar  Hammad).
Lees meer

Tuin en Tapijt

“Er zijn Arabisch-islamitische tuinen beroemd geworden door hun schoonheid, hun frisheid, hun sereniteit of hun luxe. We zullen ze niet verder aansnijden binnen de beperkte opzet van dit opstel. We geven er de voorkeur aan een type tuin nader te bekijken dat begiftigd is met een onwaarschijnlijke eigenschap: de beweeglijkheid. Het tapijt (het gewone en niet het vliegende) vertoont heel vaak een plantendecor dat lijkt op de visuele afbeelding van een tuin. Bovendien is door zijn grenzen en beperkte afmetingen aan één van de fundamentele voorwaarden van de tuin voldaan. Door zijn plaats tussen de mens en de grond realiseert een tapijt in de juiste zin de mesologische relatie.

Door het effect van isolatie dat het verzekert (tegen de kou van de grond in de winter en tegen diens hardheid gedurende het hele jaar), levert het tapijt een bijdrage aan het effect van de vereiste afgrenzing van de tuin. Maar wat het tapijt werkelijk buitengewoon maakt, is zijn mobiliteit. Men hoeft deze tuin maar op te rollen en hem op de rug van een dier te pakken, om elders een beschermde en vertrouwde wereld op te kunnen zetten. Wat in feite het best gerealiseerd wordt, is de non-verbale ontkenning van de verandering van plaats.
De nomade vindt zijn plek terug overal waar hij zijn tapijt mee naar toe neemt. Hij reconstrueert zijn thuis door de omheining en de bodem te reconstrueren. Het ontbreekt hem, niet meer dan aan enkele andere tapijten om er scheidingswanden in aan te brengen, die het zicht op het landschap versperren, en wellicht een tapijt om een dakbedekking van te maken.

Deze stabilisering van de verplaatste omgeving beheerst in sterke mate de continuïteit van de relatie tussen de mens en zijn onmiddellijke persoonlijke omgeving. Zij illustreert met kracht een voorondersteld idee dat tot nu toe impliciet is gebleven.
Het referentiesysteem van de tuin is de mens. Voor hèm is de tuin uitgedacht en geschapen. En voor hèm verplaatsen de nomaden hun tapijt, om hèm zijn tuin aan te bieden in de onmetelijkheid van de lege steppe, op de vlakten die door de wind zijn aangeveegd, in al zijn kampementen.”
(bron: Manar Hamad, ‘Aardse tuinen, Hemelse tuinen, tuinen van elders’, in: Hemel & Aarde, Werelden van Verbeelding door Sorin Alexandrescu e.a., Amsterdam, John Benjamins Publishing Company, 1991, pp. 101-102. Catalogus bij de gelijknamige tentoonstelling in het Bonnefantenmuseum in Maastricht.)

Groeten uit Smyrna

Groeten uit Smyrna – verplaatsbare tuin / tapijt van geknoopte wol / 80x120cm / 1993

In mijn jeugdjaren zaten we wel eens 's winters met het hele gezin gezellig om de keukentafel te werken aan een groot kleed. Van mijn moeder leerden wij smyrna knopen.
Smyrnawol vindt zijn oorsprong in de Griekse plaats Smyrna in Klein-Azië (het huidige Turkse Izmir). Bij de smyrnatechniek knoop je met behulp van een smyrnanaald korte wollen draden volgens een patroon in een ondergrond (stramien) met gaatjes. Door de lengte van de wollen draadjes en het gebruik van de Gregoriaanse knoop blijven de draden rechtop staan. Het smyrna-stramien lijkt op een borduurondergrond: een ruitjespatroon met gaatjes van stevig en slijtvast materiaal.

Groeten uit Smyrna – verplaatsbare tuin / tapijt van geknoopte wol / 80x120cm / 1993

Groeten uit Smyrna is een klein wollen kleed van 80x120 cm dat volgens de smyrnatechniek is gemaakt. Mijn moeders liefhebberij gecombineerd met de oude oosterse traditie om kleden te maken met geometrische patronen en tuinmotieven als bloemen, planten en dieren. Ik bedacht een plattegrond van een fictieve tuin, als een eigentijdse Hof van Eden.

Schetsen voor Groeten uit Smyrna – verplaatsbare tuin / tapijt van geknoopte wol / 80x120cm / 1993

Knopen van Groeten uit Smyrna – verplaatsbare tuin / tapijt van geknoopte wol / 80x120cm / 1993 / foto's JW

In het ontwerp is een aantal betekenislagen te onderscheiden:
- formele grid- en vormstructuren
- taal- en tekenstructuren
- organisatiestructuur
- historische ontwikkeling in tuin- en landschapscultuur

< >

1/22

2/22

3/22

4/22

5/22

6/22

7/22

8/22

9/22

10/22

11/22

12/22

13/22

14/22

15/22

16/22

17/22

18/22

19/22

20/22

21/22

22/22

Opbouw van plattegrond voor Groeten uit Smyrna – verplaatsbare tuin / tapijt van geknoopte wol / 80x120cm / 1993

Door een poort kom je de ommuurde tuin binnen. Daarbinnen nemen de Vroegrenaissancetuin, de Engelse tuin, de Kunsttuin en de Moderne tuin aparte plekken (deeltuinen) in. Elke deeltuin heeft eigen tuinelementen, zoals de doolhof en de hortus conclusus in de Vroegrenaissancetuin, het slingerende pad met de rivier in de Engelse tuin, de op kunstwerken gebaseerde bloemperken met buxussen in de Kunsttuin en het theater en de renbaan in de Moderne tuin.

Onder de plattegrond van de tuin is een raster van denkbeeldige horizontale, verticale en diagonale lijnen aangebracht. Een deel hiervan is zichtbaar in de vorm van wegen, paden en knooppunten. Op deze knooppunten staan karakteristieke ‘tekens’ of follies.

Een folly (Engels voor dwaasheid) is een bouwwerk dat met opzet nutteloos of bizar is. Het is een niet-conventioneel gebouw, doorgaans ongeschikt voor huisvesting of andere functies. Decoratie is gewoonlijk het belangrijkste doel.
Follies werden in het verleden veel gebruikt voor romantische toevoegingen aan landgoederen en tuinen. Populair waren bijvoorbeeld geconstrueerde ruïnes en grotten, namaakkapellen en zogenaamde verblijfplaatsen voor kluizenaars.
Een nieuwere vorm van follies vinden we bijvoorbeeld in het Parc de la Villette in Parijs, vanaf 1986 aangelegd, naar een ontwerp van Bernard Tschumi. Verspreid over het park liggen 26 rode follies met diverse functies.
(bron: Wikipedia)Het tapijt is een zelfstandig werk. Maar het is ook gemaakt om ermee rond te kunnen trekken. Op stap met een eigen tuintje, een eigen plek. Zie ook het volgende hoofdstuk Passage.

Groeten uit Smyrna II – verplaatsbare tuin / geperforeerd vel papier / 16x19cm / 1994

Een afbeelding van Groeten uit Smyrna is gebruikt om in een kleine oplage postzegels uit te brengen. Op een brief of kaart geplakt gaat dit ‘kleedje’ de wereld in. Zoals gebeurde bij de uitnodiging voor de expositie Passage.

Passage

Passage – verplaatsbare tuin / foto’s, kofferdoek, metalen ringen / 172x237cm / 1994 / foto's LSp, JW, AT

Met de draagbare tuin Groeten uit Smyrna ga ik op stap, meestal lokaal maar ook internationaal. Al rondtrekkend heb ik mijn eigen gebied, mijn eigen mobiele tuin bij me. Door het tapijt neer te leggen, claim ik een plek voor deze eigen tuin en voor mezelf. Het is daarna een logische stap om in/op mijn eigen tuin te gaan staan, zitten of liggen of er mensen in/op uit te nodigen.
In een moderne variant nemen veel mensen graag een mobiel huis-met-vaste-vloerbedekking mee: de caravan.

Van een deel van de gemaakte foto’s is op vouwbaar kofferdoek een collage gemaakt met als naam: Passage – verplaatsbare tuin.

Op stap met het tapijt:

Onderdelen uit Passage – verplaatsbare tuin / foto’s, kofferdoek, metalen ringen / 172x237cm / 1994 / foto’s LSp, JW, AT

Plek innemen met het tapijt:

Onderdelen uit Passage – verplaatsbare tuin / foto’s, kofferdoek, metalen ringen / 172x237cm / 1994 / foto’s LSp, JW, AT

Plaatsnemen op het tapijt:

Onderdelen uit Passage – verplaatsbare tuin / foto’s, kofferdoek, metalen ringen / 172x237cm / 1994 / foto’s LSp, JW, AT

Souvenirs de Passage

Souvenirs de Passage - one hour photo art, delen 0, 1, 2 , 3, 4 / performance en foto’s, print, karton / 115x280cm / 1995 / foto’s AT

Een bijzondere versie van Passage heb ik uitgevoerd tijdens ‘One Hour Art’ in Arti et Amicitiae in Amsterdam.One Hour Art is een initiatief van Jos Houweling, voormalig directeur van het Sandberg Instituut. Hij richtte in 1999 de stichting One Minutes op, waarvan One Hour Art een van de activiteiten is. Hiermee wilde Houweling jonge kunstenaars een podium bieden.

Het concept van One Hour Art bestond uit het tonen van een kunstwerk dat door de curator na ongeveer een uur werd vervangen door een volgend werk. Zo veranderde deze tentoonstelling gedurende een dag steeds opnieuw. Een kunstenaar wandelde binnen en de curator nam het werk aan. De curator liep over de tentoonstelling en veranderde deze door het werk op te hangen. Daardoor ging een ander werk terug naar de maker ervan. Tijdens deze dag heb ik een aantal keren met mijn tapijt een rondreis van een uur door de tentoonstellingszalen gemaakt.

Uit het concept van de tentoonstelling kwam ook het belang naar voren van de wijze waarop de kunstwerken zich ten opzichte van elkaar verhielden, hoe kortstondig ook. Het publiek bestond eveneens uit een steeds wisselende mengeling van bezoekers en kunstenaars die rondliepen om te zien waar hun werken kwamen te hangen.

Hierop inspelend heb ik met het tapijt steeds een positie ten opzichte van de kunstwerken ingenomen, maar ook ten opzichte van het publiek. Dat werd uitgenodigd te komen zitten op het tapijt – ‘maar wél even de schoenen uit!' Daarvan werden foto’s gemaakt door Andrei Tchernikov.

< >

1/24

2/24

3/24

4/24

5/24

6/24

7/24

8/24

9/24

10/24

11/24

12/24

13/24

14/24

15/24

16/24

17/24

18/24

19/24

20/24

21/24

22/24

23/24

24/24

Souvenirs de Passage – one hour photo art, deel 0 / foto’s, print, karton / 15x271cm / 1995 / foto’s AT

< >

1/22

2/22

3/22

4/22

5/22

6/22

7/22

8/22

9/22

10/22

11/22

12/22

13/22

14/22

15/22

16/22

17/22

18/22

19/22

20/22

21/22

22/22

Souvenirs de Passage – one hour photo art, deel 1 / foto’s, print, karton / 15x251cm / 1995 / foto’s AT

< >

1/12

2/12

3/12

4/12

5/12

6/12

7/12

8/12

9/12

10/12

11/12

12/12

Souvenirs de Passage – one hour photo art, deel 2 / foto’s, print, karton / 15x151cm / 1995 / foto’s AT

< >

1/19

2/19

3/19

4/19

5/19

6/19

7/19

8/19

9/19

10/19

11/19

12/19

13/19

14/19

15/19

16/19

17/19

18/19

19/19

Souvenirs de Passage – one hour photo art, deel 3 / foto’s, print, karton / 15x221cm / 1995 / foto’s AT

< >

1/16

2/16

3/16

4/16

5/16

6/16

7/16

8/16

9/16

10/16

11/16

12/16

13/16

14/16

15/16

16/16

Souvenirs de Passage – one hour photo art, deel 4 / foto’s, print, karton / 15x191cm / 1995 / foto’s AT

Na een rondreis werden de foto’s bij een nabije foto ontwikkelcentrale afgedrukt in een lange baan, zonder ze daarna los te snijden. In de ontwikkelcentrale werden een aantal vooraf aangeleverde foto’s mee afgedrukt. Voor aanvang van mijn volgende rondreis vouwde ik de foto’s tot een leporello die ik ophing in de tentoonstellingsruimte. Mensen die waren uitgenodigd in de tuin op mijn tapijt konden een uur later foto’s van dit bezoek terugzien in de leporello one hour photo art. Ze konden de foto’s kopen, als een souvenir.

Groeten uit Nut & Genoegen

Groeten uit Nut & Genoegen – verplaatsbare tuin / stoepkrijt / 600x1000cm / 1994
Groepstentoonstelling 10 Hollandse nieuwe en een verse Portugees, Transformatorhuis Westergasfabriek, Amsterdam

In het Transformatorhuis op het Westergasfabriekterrein heb ik onder de naam Groeten uit Nut & Genoegen een tuin getekend met stoepkrijt als onderdeel van de tentoonstelling 10 Hollandse nieuwe en een verse Portugees. Net als bij Groeten uit Smyrna gaat het hier om een fictieve tuin, zowel wat de plattegrond betreft als de uitvoering in krijt. Maar je kon er wel echt doorheen lopen.

Pal naast het Westergasfabrieksterrein in Amsterdam-West ligt een volkstuinencomplex dat Tuinpark Nut & Genoegen heet. Het idee van een verzameling bloementuinen met huisjes is hier uitgegroeid tot wat je zou kunnen omschrijven als een supergroene vinexwijk met bungalows in het klein.

Schetsen voor Groeten uit Nut & Genoegen – verplaatsbare tuin / stoepkrijt / 600x1000cm / 1994

Met zijn maten, verhoudingen en richting verwijst de krijttuin naar de ruimte in het Transformatorhuis en de vloer van vierkante betonnen platen. De directe lijn van de buitendeur naar de ingang van de tuin valt samen met de diagonaal van de hal en de richting van het eerste deel van de tuin.

Details van Groeten uit Nut & Genoegen – verplaatsbare tuin / stoepkrijt / 600x1000cm / 1994

In het eerste deel van de tuin liggen de Vroegrenaissancetuin met de doolhof en de Kunsttuin met afbeeldingen van werken van vier kunstenaars op de tentoonstelling.
Het tweede deel van de krijttuin ligt in de lengterichting van de hal. Hier is het themadeel aangegeven in de vorm van symbolische vierkante kleurvlakken, die refereren aan de verdeling in vierkante vloerplaten. In het midden geeft een vlak met parallellogrammen een verduidelijking van de richtingsopbouw van de tuin.

Door de hele tuin loopt een ‘echt’ pad dat de verschillende delen met elkaar verbindt. De wandeling door de tuin geeft de krijttuin zijn functie: met je handen op je rug naar de verschillende plekken kijken en ondertussen mijmeren over het ‘grotere daarbuiten’, waarvan elke tuin een afspiegeling is.

Wandelen door Groeten uit Nut & Genoegen – verplaatsbare tuin / stoepkrijt / 600x1000cm / 1994

De tuinen van Groeten uit Smyrna en Groeten uit Nut & Genoegen hebben met elkaar gemeen dat ze allebei nomadisch zijn. Ze zijn tijdelijk aanwezig op een locatie en kunnen gemakkelijk worden verplaatst en ergens anders worden neergelegd of getekend.

Halte Transformatorhuis

Omslag Halte Transformatorhuis / filmscript / 1994

Met in het achterhoofd de nomadische tuinen Groeten uit Smyrna en Groeten uit Nut & Genoegen heb ik een opzet voor een filmscript gemaakt dat Halte Transformatorhuis heet. In het script associeert een man tuinelementen uit Groeten uit Nut & Genoegen met verschillende plekken in een stad waar hij doorheen is gelopen. In deze nomadische road movie heeft de man zijn eigen slaap- en verblijfplaats bij zich: een opgerold tapijt met de plattegrond van een tuin, Groeten uit Smyrna.

Hoofdpersonage met opgerolde slaapplaats - titelillustratie in Halte Transformatorhuis / filmscript / 1994

De opbouw van het verhaal is een raamvertelling van de man in de tuin afgewisseld met flashbacks van de man in verschillende situaties in de stad. De scènes met de man in de tuin zijn in kleur, de flashbacks in de stad in zwart-wit.

Cameraloop in de krijttuin - tekening uit Halte Transformatorhuis / filmscript / 1994

Het script bevat naast de verhaallijn van de reis van de man nog drie andere lijnen. Allereerst een korte geschiedenis van de tuin en zijn ontwikkeling door de eeuwen heen. Verder komen er verschillende korte citaten en anekdotes uit diverse bronnen in voor. Deze hebben betrekking op reizen en tuinen. Tot slot zijn, verspreid over het script, tientallen afbeeldingen afgedrukt uit het bijzondere boek De droom van Poliphilus van Francesco Colonna, een dominicaner frater uit de 15e-16e eeuw. Een deel van deze citaten en afbeeldingen is terug te vinden op de aparte pagina Halte Transformatorhuis.

Groeten uit de Indische buurt

Groeten uit de Indische buurt – Valentijnkade / foto’s / diverse maten / 1994

In mijn eigen woonbuurt in Amsterdam heb ik een tijdlang tapijten gefotografeerd die op straat waren gegooid. Aan het type tapijten is te zien dat het een multiculturele wijk is. Behalve het weggegooide tapijt legde ik ook de directe omgeving vast.

Groeten uit de Indische buurt – Riouwstraat / foto’s / diverse maten / 1994

Groeten uit de Indische buurt – Tweede Atjehstraat / foto’s / diverse maten / 1994

Voor de eigenaars/bewoners was dit de afscheidsplek van hun tapijt. Ik heb de laatste positie van de tapijten steeds met een omtrekkende krijtlijn vastgelegd. Na het vastleggen van hun afscheidsvorm heb ik de tapijten opgerold en meegenomen.

Groeten uit de Indische buurt / oude tapijten, touw, papier / diverse maten / 1994

De tapijten dragen allemaal duidelijke sporen van gebruik. Mensen hebben ermee gewoond. Waarschijnlijk lagen de meeste tapijten op de grond, maar evengoed is dit een buurt waar ze op tafel kunnen hebben gelegen. Slijtplekken en verkleurde delen tonen waar eigenaren/bewoners eroverheen hebben gelopen, waar meubels stonden en welke delen meer aan het licht zijn blootgesteld.

< >

1/13

2/13

3/13

4/13

5/13

6/13

7/13

8/13

9/13

10/13

11/13

12/13

13/13

Tapijten uit Groeten uit de Indische buurt / oude tapijten, touw, papier / diverse maten / 1994

Hieronder een atelierfoto.

Atelierfoto met o.a. Eigen plek (hout), Groeten uit de Indische buurt en Passage

Groeten uit IJ-City

Groeten uit IJ-City / i.s.m. Leta Spooren in het Oosterdok, Amsterdam / betonnen drijvers, gras, plastic luchtbedden, cd spelers, speakers, metaal / 650x650x200cm / 1999 / foto's AT, JL
Groepstentoonstelling Y-city, drijvende pleinen Oosterdok, Amsterdam

In het kader van de komst van de nieuwe eilanden bij Amsterdam – woonwijk IJburg – organiseerde Ontwerpers A’dam een workshop over het gebruik van openbare ruimte die onder druk staat. In de begeleidende manifestatie Y-City - drijvende pleinen op het water in het Oosterdok in Amsterdam werd het gebruik van drijvende openbare ruimte onderzocht.

Onder de naam Groeten uit IJ-City hebben Leta Spooren en ik deelgenomen met een drijvende geluidsboksring. Hierbij was ons uitgangspunt: ieder verklarend bijvoeglijk naamwoord toegevoegd aan ‘ruimte’ levert in een stedelijke omgeving een gevecht op.

Groeten uit IJ-City / i.s.m. Leta Spooren in het Oosterdok, Amsterdam / betonnen drijvers, gras, plastic luchtbedden, cd spelers, speakers, metaal / 650x650x200cm / 1999 / foto’s AT, JL

Onze geluidboksring bestond uit een drijvend graseiland met op elke hoek een paal met een luidspreker erop. Uit de 4 luidsprekers klonken tegelijkertijd 4 verschillende monologen over ‘openbare ruimte’. Op een luchtbed op het gras lag men – letterlijk – in het midden van een geluidsgevecht.

Onder de noemer Teksten over Openbare Ruimte hebben we in het kader van Groeten uit IJ-City een CD uitgebracht van alle monologen.

< >

1/5

2/5

3/5

4/5

5/5

Groeten uit IJ-city – Teksten over Openbare Ruimte / i.s.m. Leta Spooren / CD in eigen beheer / 1999

Op de CD zijn op 2 verschillende sporen tegelijkertijd 2 monologen te horen van in totaal 8 personen die beroepshalve bij openbare ruimte zijn betrokken.- Erik Hehenkamp, vormgever-architect, mede-initiatiefnemer Y-City project
- Geertje Offerhaus, directeur van Milieucentrum Amsterdam
- Jos Gadet, planoloog, werkzaam bij de d.R.O. Amsterdam (o.p.t.)
- Marian Breeman, bestuurslid wijkcentrum Havens Oost Amsterdam
- Meike Skolnik, activist, werkzaam bij Milieudefensie in Amsterdam (o.p.t.)
- Rob Aben, landschapsarchitect, werkzaam bij de d.R.O. Amsterdam (o.p.t.)
- Ronald Wiggers, sociaal geograaf, werkzaam bij projectbureau IJburg, d.R.O. Amsterdam (o.p.t.)
- Roy Berents, landschapsplanoloog, werkzaam bij de d.R.O. Amsterdam (o.p.t.)

d.R.O = dienst Ruimtelijke Ordening
o.p.t = op persoonlijke titel

Groeten uit IJ-City / i.s.m. Leta Spooren in het Oosterdok, Amsterdam / betonnen drijvers, gras, plastic luchtbedden, cd spelers, speakers, metaal / 650x650x200cm / 1999 / foto’s AT, JL

De plek

‘Een beetje losgewenteld uit de context zouden we het Il faut cultiver notre jardin … in onze tijd nog kunnen opvatten als een aansporing om de parameters van onze omheinde ruimte – van ons huis, onze verantwoordelijkheden – te kennen, De beroemdste zin over tuinen: de slotzin van Voltaire’s Candide. Na de ontmaskering van utopieen, ideologieen en het streven naar het paradijs op aarde als gevaarlijke illusies besluit het boek met: ‘Dat hebt u voortreffelijk gezegd,’ antwoordde Candide, ‘maar laten wij onze tuin bewerken.' Il faut cultiver notre jardin ...omdat deze gegevens – al zijn het nog zulke gemeenplaatsen – binnen de onafzienbare ruimte van de wildernis, de jacht, de vlucht, de vrije keus, de valse alibi’s, het als-God-willen-zijn, nu eenmaal onze tuin verbeelden.
Nu eenmaal onze tuin zijn.
Een sociaal symbool dus. Geen streven in de eerste plaats naar een paradijs of het radeloos doorvorsen van een labyrint: Il faut cultiver notre jardin … Geen tuin van week mededogen en bemoeizuchtig begrip, van filantropie en socialisme, maar een tuin waarin elk moment de bloemen kunnen opbloeien van Narcissus, Hyacinthus, Adonis, Crocus die allen ooit mensen waren.’
(bron: Over de noodzaak van tuinieren, Huizinga lezing 1990, door Gerrit Komrij)

Eigen plek (pallet) / textiel, hout / maat / 1993

Eigen plek (polyester) / textiel,  polyester / maat / 1993

Eigen plek (hout) / textiel, hout / maat / 1993

Uitgaande van mijn eigen woonplaats en die van mijn 8 broers en zussen heb ik bovenstaande laatste 2 werken gemaakt. Daarin heb ik de onderlinge geografische afstanden ten opzichte van elkaar vastgelegd. Het eerste werk legt op een vergelijkbare manier een aantal bijzondere plekken uit mijn jeugd vast.

< >

1/9

2/9

3/9

4/9

5/9

6/9

7/9

8/9

9/9

bl./bl.o./37/185/75/020/gesch./hbo gevr./hbo geb. / kranten, garen, metaal / 215x150x3cm / 1992-1993

Op de contactadvertentiepagina van de Volkskrant van zaterdag 7 november 1992 heb ik mezelf gepresenteerd onder vermelding van 9 min of meer objectieve criteria. Deze criteria, die vaak gebruikt worden in contactadvertenties, verzamelde ik ook uit de andere advertenties op dezelfde pagina.

Vervolgens heb ik steeds 1 criterium als leidraad genomen en personen die aan dit criterium voldoen geselecteerd. Deze selectie werd door middel van een draad met elkaar verbonden zodat er een eigen groep ontstond. Mijn eigen advertentie fungeerde hierbij steeds als uitgangspunt.

De grens

‘Er is geen vrijheid in de zandwoestijn,
Al staan er nergens hekken, nergens palen.
Het is maar beter – als je vrij wilt zijn –
Om sierlijk door een labyrint te dwalen.

Je stoot dan op veel dwang, in gang na gang,
Maar loopt de kans ook niet ten prooi te vallen
Aan plompe hekkenslopers, met hun drang
Naar één cachot, één helse cel voor allen.’

(bron: Alles onecht, Keuze uit de gedichten, door Gerrit Komrij, 1984)

zonder titel (schuin hek) / hout / maat / 1992

zonder titel (boothek) / hout / maat / 1992

zonder titel (hoekhek) / hout / maat / 1992

Een afscheiding in het landschap zorgt voor een verandering van beweging en vaak ook voor een verandering van kijken en waarnemen. Daarmee zijn de afscheiding en begrensdheid belangrijke onderdelen van elke tuin, zoals de rand een belangrijk onderdeel is van een tapijt.

zonder titel (korsethek) / hout, leren riem, gesp / 35x35x45cm / 1992

Het Lichaam, de Mens, de Stad en de Grens / foto's, metaal, hout / 87x204x4cm / 1993

Detailfoto's uit Het Lichaam, de Mens, de Stad en de Grens / foto’s, metaal, hout / 87x204x4cm / 1993

Als begrenzing wordt betrokken op de eigen tuin of de eigen plek, als de blik zich naar binnen keert, kan het zorgen voor een concentratie en een verrijking van het (mentale) blikveld. Begrenzing kan echter ook worden betrokken op de omgeving. Dan zorgt het voor een beperking, een botsend en gevangen blikveld.
Op het persoonlijke, lichamelijke vlak zorgt onze huid voor een begrenzing, die wordt versterkt door kleding. In Het Lichaam, de Mens, de Stad en de Grens zijn lichaam en tuin aan elkaar gekoppeld door een hekwerkje als kledingstuk te gebruiken. Het is als een korset dat het lichaam niet alleen omhult, maar ook insnoert.

Het concept van insnoering heb ik eerder in een combinatie van brood en metaal toegepast in Dit is mijn brood. Hieronder een versie met wol en een riem.

zonder titel (riem 1) / wol, leren riem, gesp / 34x29x6cm / 1995

Hieronder een aantal foto's uit het atelier.

Atelierfoto's